esperanto

 

PSV – jul 2022

 

 

 

Floriu de novo o velho abacateiro.

Há décadas, a cada inverno, ele se veste de dourado sob o
céu azul e seco de julho. Milhares de florezinhas amarelas formam uma grande
coroa de ouro sobre a folhagem espessa. Espetáculo silencioso e exuberante, que
antecede a longa e generosa entrega dos frutos amanteigados.

Com seu tronco espesso e enrugado, o velho abacateiro nada
exige. Não espera sequer o nosso olhar de admiração e enlevo. Apenas floriu,
mais um ano; apenas frutificará com abundância, mais uma estação.  Pontual e exato. Sereno e altaneiro.
Imperturbável.

A cada floração, acode-me pensar em quem o plantou. Alguém
que o regou e dele cuidou, durante sua vegetal infância. Não tenho dessa pessoa
a menor informação, mas nutro pelo desconhecido a mais profunda gratidão.
Também ele deu ao mundo um tesouro, sem nada pedir em troca. 

E ele seguiu o exemplo de seu anônimo pai plantador.

Como é sábio o velho abacateiro!

 

 

saĝeco

 

Denove
ekfloris la maljuna avokadarbo.

De
jardekoj, ĉiun vintron, ĝi sin vestas per ora koloro sub la blua, seka, julia
ĉielo.

Miloj da
flavaj floretoj formas grandan oran kronon sur la densa foliaro. Silenta,
grandioza spektaklo, kiu antaŭas la longan, grandaniman transdonadon de la
buterecaj fruktoj.

Kun sia
dika, sulkita trunko, la maljuna avokadarbo nenion postulas. Ĝi ne esperas eĉ
nian rigardon de admiro kaj emocio. Ĝi nur ekfloris, unu plian jaron; nur fruktdonos
abunde, unu plian sezonon. Akurata
kaj preciza. Serena kaj fiera. Neskuebla.

Je ĉiu
nova florado, venas al mi la penso pri la homo, kiu ĝin plantis. Kiu ĝin
akvumis kaj prizorgis, dum ĝia vegetala infanaĝo. Mi ne havas pri tiu homo eĉ
plej etan informon, sed mi nutras pri la nekonato plej profundan dankemon.
Ankaŭ li donis al la mondo trezoron, kaj nenion petis redone.

Kaj ĝi
sekvis la ekzemplon de sia anonima plantisto-patro.

Kiel saĝa
estas la maljuna avokadarbo!

 

 

Elas já foram chamadas “cidades mortas”. Silveiras, Areias,
São José do Barreiro, Bananal e outras conheceram o fausto e o poder, no final
do império;  o ostracismo e a decadência,
nas décadas seguintes. Com a mudança das rotas e do jogo econômico, ficaram esquecidas,
no “fundo do Vale do Paraíba”. A melancolia tomou conta daquele belo pedaço de
Brasil, cheio de história.

Monteiro Lobato morou e trabalhou naquela região, no início
do século 20, e descreveu com força trágica as cidades mortas. Enganou-se. Não
estavam mortas, estavam adormecidas. Um século depois, estão a renascer, agora
revitalizadas por nova riqueza – a de sua cultura e de um povo obstinado que
sobreviveu e se multiplicou.

Estive em Areias, no último fim de semana, e pude ver. A
cidade está bonita, refeita, bem cuidada e cheia de gente inteligente e sensível.
Ouvi palestras e debates sobre o valor histórico daquela região, que o Brasil
tem obrigação de preservar e ampliar. Vi gente sábia e bem articulada a falar
de arte, de solidariedade, de literatura, de cultura. Fiquei encantado com a
Casa de Cultura da cidade, onde ocorreu o evento. Não vi político fazendo
campanha eleitoral, mas vi professores e artistas falando da educação, de sua
nova visão histórica sobre o renascimento de sua cidade. 

 

 

 PSV jul 2022

Na vizinha São José do Barreiro, era festa. Entre as delícias, bolo de pinhão e uma pequena orquestra de
viola caipira, a tocar na praça. Gente do povo, guardando suas tradições.

As cidades mortas estão renascendo. Convém conferir.

 

 

MORTINTAJ
URBOJ RENASKIĜAS

 

Oni
jam nomis ilin “mortintaj urboj”. Silveiras, Areias, São José do Barreiro,
Bananal kaj aliaj urboj, en la ŝtato San-Paŭlo, iam konis riĉecon kaj povon, dum la fino de
la brazila imperio; ostracismon kaj dekadencon, dum la sekvintaj jardekoj. Pro
la ŝanĝoj en la vojoj kaj ekonomiaj fortoj, ili estis forgesitaj en la “fundo
de la Paraíba-Valo”. Melankolio kaptis tiun belan pecon de Brazilo, plenan de
historio.

Monteiro
Lobato* loĝis kaj laboris en tiu regiono, en la komenco de la 20-a jarcento,
kaj priskribis kun tragika forto la mortintajn urbojn. Li eraris. Ili ne estis
mortintaj, sed endormiĝintaj. Post unu jarcento, jen ili renaskiĝas, nun
revivigataj per novaj riĉaĵoj — sia kulturo kaj ia obstina popolo, kiu
postvivis kaj multobliĝis.

Mi
vizitis la urbon Areias, dum la  ĵus pasinta semajnfino. La urbo estas
bela, reformita, bone zorgata kaj plena de inteligentaj kaj sentemaj homoj. Mi
aŭdis prelegojn kaj diskutojn pri la historia valoro de tiu regiono, kiun
Brazilo devas konservi kaj plivastigi. Mi vidis saĝajn, lertajn homojn
parolantajn pri arto, solidareco, literaturo, kulturo. Mi estis ravita de la
Domo de Kulturo de tiu urbo, kie okazis la evento. Mi ne vidis politikistojn
farantajn paroladojn kun balota intereso, sed mi vidis instruistojn kaj
artistojn, kiuj parolis pri edukado, pri sia nova vidpunkto pri la historio kaj
pri la renaskiĝo de sia urbo.
En la najbara urbo São José do Barreiro, okazis festo. Inter la bongustaĵoj,
kuko el pinfruktoj kaj eta orkestro de kamparanaj gitaroj, kiu ludis en la
centra placo. Popolanoj, gardantaj siajn tradiciojn.
La mortintaj urboj renaskiĝas. Indas interesiĝi.

 

*Monteiro Lobato (1882-1948): fama brazila
verkisto, 

kiu naskiĝis en la ŝtato San-Paŭlo.

 

 

 

Minha casa não fica ao pé do mar.

Da janela diviso a poderosa montanha,

a névoa, os pássaros ruidosos, o tímido cão,

 e estremeço pela
ausência do fluido mar.

No entanto, o que está longe me sustenta.

O desejo remoto,

a veleidade insustentável,

o verso nunca traçado,

o pensamento exilado,

o som  subterrâneo.

A nostalgia do mar inatingível.

O essencial não fica ao pé de mim.

Também se vive do que não se tem.

 

 

Neatingebla
maro

 

Mia
hejmo ne staras apud la maro.
Tra la fenestro mi vidas la potencan montaron,

nebulon, bruemajn birdojn, timeman hundon,

kaj
mi ektremas pro foresto de la fluida maro.

Tamen,
min subtenas tio, kio staras for.

La
fora deziro,

la
netenebla frivolo,

la
neniam verkita verso,

la
forpelita penso,

la
subtera sono.

La
nostalgio de neatingebla maro.

La
esenco ne staras apud mi.

Oni
vivas ankaŭ el tio, kion oni ne havas.

 

 

    A guerra entre Rússia e Ucrânia não é assim uma coisa
totalmente insensata. Vê-se em meio à selvageria algum sistema, uma certa
organização. Há por exemplo a “regra dos 50 por 50”. Os russos entregam 50
corpos de soldados ucranianos em troca de outros 50 russos. Parece justo.  Compõe-se uma lista cuidadosa, que cada lado
pode conferir, para que o trato funcione com confiabilidade. Tudo bem
documentado, para que não haja fraude. Finda a troca, prosseguem as bombas,
para que se produzam mais corpos, sem os quais não pode haver trato.

    Quanto aos vivos, terão sua vez de serem promovidos a
mortos.

    Quanto às centenas de corpos de crianças massacradas, não
é  preciso trato. São apenas
crianças.  

 

 

interkonsento

 

    La
milito inter Rusujo kaj Ukrainujo ne estas entute sensenca afero. Oni vidas,
meze de sovaĝaĵoj, ian sistemon, ian organizon. Ekzemple, estas la “regulo 50
kontraŭ 50”. Rusoj transdonas 50 korpojn de ukrainaj soldatoj, interŝanĝe
kontraŭ aliaj 50 rusaj. Ŝajnas juste. Oni kunmetas zorge faritan liston, kiun
ĉiu flanko povas kontroli, por ke la interkonsento funkciu fidinde. Ĉio bone
dokumentita, por eviti fraŭdojn.  Post la interŝanĝo, rekomenciĝas la
bomboj, por ke oni produktu pli da korpoj, sen kiuj ne eblas interkonsento.

    Koncerne
la vivantojn, ili havos sian vicon esti promociitaj al mortintoj.

    Koncerne
la centojn da korpoj de masakritaj infanoj, ne necesas interkonsento. Ili estas
nur infanoj.

 

 

 

 

Velha, miúda e encanecida.

De uns anos para cá, também os olhos encaneceram, e uma
névoa pálida foi tomando conta das coisas. Tornou-se o mundo um grande véu
leitoso, onde só havia sons.

Já não podia andar, já não sabia procurar comida e água, não
via rostos, não via paisagens. 

O jeito foi refugiar-se no passado, nas antigas imagens de
alegria e de pranto, de gozo e de decepção, de prazer e de dor. Esquecidos
desejos voltaram, impossíveis e fantasiosos; voltava à infância pobre, à ingênua,
 modesta mocidade. Passado e presente se
mesclavam atrás da branca nuvem nos olhos.

 

Afinal, chegou o dia da graça. Quando voltou do hospital,
tinha o riso da felicidade desenhado na boca engelhada. Olhava o céu, as
paredes, a roupa no varal, os pombos no telhado, o rosto admirado das pessoas.
E dava gritinhos de alegria pura, a ensaiar passinhos de dança:

– Estou enxergando! Estou enxergando!

Ela voltara ao mundo. E todos, à volta, exultaram com ela.

Finalmente, tinha sido operada a catarata.

 

 

katarakto

 

Maljuna,
eta, blankhara.

De
kelkaj jaroj, ankaŭ la okuloj blankiĝis, kaj pala nebulo iom post iom kovris
ĉion. La mondo fariĝis ia granda lakteca vualo, kie ekzistas nur sonoj. 

Ŝi
jam ne povis piediri, jam ne povis serĉi nutraĵon kaj akvon, ŝi ne vidis
vizaĝojn, ne vidis pejzaĝojn.

Restis
la ebleco eskapi en la pasintecon, en la antikvajn scenojn de ĝojo kaj ploro,
de ĝuo kaj elreviĝo, de plezuro kaj doloro. Forgesitaj deziroj revenis, neeblaj
kaj fantaziaj; revenis la malriĉa infana tempo, la naiva, modesta junaĝo. 
Pasinteco kaj nuntempo miksiĝis malantaŭ la blanka nubo en la okuloj.

 

Fine,
alvenis la tago de graco. Kiam ŝi revenis el la hospitalo, ŝi havis ridon de
feliĉo desegnitan sur la sulkoplena buŝo. Ŝi rigardis la ĉielon, la murojn, la
vestojn sub la suno, la kolombojn sur la tegmento, la mirplenan mienon de homoj.
Kaj ŝi eligadis krietojn de pura gajo, provante danci per hezitaj paŝoj:

—
Mi vidas! Mi vidas!

Ŝi
revenis en la mondon. Kaj ĉiuj, ĉirkaŭ ŝi, ekĝojis kun ŝi.

Fine
ŝi estis operaciita de katarakto.

 

 

 

 

A certa hora  da
quieta madrugada, soaram-me batidas à janela, e um sussurro:

– Não vem me ver?

Era Selene, de voz e luz leitosa, a derramar-se pelo
quintal. Fui ver. Cada folha reverberando 
alvura no ar fresco de outono. Sonolentos, vieram comigo os cães, seus
notórios amigos.

– Você está bonita!

– Gostou do meu brinco novo?

De fato, havia uma sombra de lado, no rosto redondo da moça.
Uma sombra curva, a desenhar nela um acréscimo de mistério. De vez em quando,
passava uma pequena nuvem, depois Selene ressurgia feliz, exibida e graciosa.

– Já se vai?

– Vou, minha cara. Amanhã nos revemos, e nos próximos dias,
e meses, e anos. Nos veremos principalmente nos sonhos, quando você poderá usar
atavios ainda mais formosos.

Voltei para a cama, com a impressão de que Selene sorria.

 

 

la
eklipso

 

Iun
kvietan malfruan horon en la nokto, eksonis al mi frapoj sur la fenestro, kaj
susuro:

—
Ĉu vi ne venos vidi min?

Tio
estis Seleno, laktovoĉa, laktoluma, kiu etendiĝis sur la domkorto. Mi iris. Ĉiu
folio relumis per blanko en la malvarmeta aero aŭtuna. Dormemaj venis kun mi la
hundoj, ŝiaj tradiciaj amikoj.

—
Ci estas bela!

—
Ĉu al vi plaĉas mia nova orelringo?

Efektive,
kuŝis ombro flanke de la ronda vizaĝo de la junulino. Ia kurba ombro, kiu
bildigis sur ŝi iom pli da mistero. Iam kaj iam preterpasis eta nubo, poste
Seleno reaperis feliĉa, sinmontrema kaj gracia.

—
Ĉu vi jam foriras?

—
Mi iras, kara. Morgaŭ ni revidos unu la alian, kaj en la proksimaj tagoj, kaj
monatoj, kaj jaroj. Ni vidos nin reciproke en sonĝoj, kiam ci povos surporti
ornamaĵojn eĉ pli belajn.

Mi
revenis en la liton, kun la impreso, ke Seleno ridetas.