esperanto

Rebeca do mundo

Rebeca Andrade – eis o nome mais repetido  no país inteiro. Não sem motivo, depois do
estupendo desempenho da moça nas Olimpíadas de Paris, neste 2024. Um fenômeno
raro, para o qual faltam palavras que ainda não tenham sido ditas. De repente,
aquele sorriso luminoso, os movimentos atléticos perfeitos, a figura cativante
se tornaram um símbolo. Ela veio de família humilde, filha de mãe heroica e
deixou  o mundo a seus pés. Não é pouca
coisa.

Rebeca naturalmente causa também uma onda de patriotismo. O
Brasil ganha autoestima com ela. Cada brasileiro sente-se presenteado com um
fragmento de suas medalhas. É compreensível. Mas fico a pensar comigo que
Rebeca Andrade não é apenas um símbolo brasileiro. Ela representa a humanidade.
Ultrapassa fronteiras e irmana a todos numa crença de que todos valemos. Ela
aumenta a nossa fé no ser humano.

Rebeca Andrade é grande demais para ficar restrita a um só
país. Ela é do mundo.

 

Rebeca de la mondo

 

Rebeca Andrade — jen la plej
ripetata nomo en la tuta lando. Ne senkiale, post la fantasta faro de la
junulino en la Olimpikoj, en Parizo, en ĉi tiu jaro 2024. Rara fenomeno, pri
kiu mankas vortoj ankoraŭ ne diritaj. Subite, tiu luma rideto, la perfektaj
atletaj movoj, la ĉarma homfiguro fariĝis simbolo. Ŝi devenis de simpla
familio, filino de heroa patrino, kaj lasis la mondon ĉe siaj piedoj. Tio ne
estas banalaĵo.

Nature, Rebeca kaŭzas ankaŭ
ondon de patriotismo. Brazilo gajnas memestimon pro ŝi. Ĉiu brazilano sentas,
ke li gajnis kiel donacon  fragmenton el ŝiaj medaloj. Oni povas kompreni
tion. Sed mi pensadas kun mi mem, ke Rebeca Andrade ne estas nur brazila
simbolo. Ŝi reprezentas la homaron. Ŝi transpasas landlimojn kaj kunfratigas
ĉiujn je kredo, ke ni ĉiuj valoras. Ŝi pligrandigas nian fidon pri la homo.

Rebeca Andrade estas tro
granda por resti limigita en unu sola lando. Ŝi estas de la mondo.

 

falta de cordialidade

 

PSV jul 2024 
 
 

Saiu o novo relatório sobre a
violência no Brasil. Faltam adjetivos para esses números. Um estupro a cada 6
minutos, geralmente de adolescentes, cometido por familiares. Feminicídio em grande
quantidade, também dentro de casa, em família; os métodos geralmente são faca
ou asfixia. Homicídios continuam atingindo de preferência jovens pobres e
pretos. Chega.

Enquanto isso, há estados brasileiros que gastam três vezes
mais com (in)segurança do que com educação.

Que tenho eu, modesto cidadão, a ver com isso?

Por onde andará o célebre “homem cordial”, de que falava Sério
Buarque de Holanda, a respeito do brasileiro?

 

manko de elkora kunsentemo

 

Publikiĝis la nova raporto
pri perforto en Brazilo. Mankas adjektivoj por tiuj ciferoj. Po unu
seksperforto post ĉiu 6-a minuto, ĝenerale kontraŭ adoleskantinoj, farita de
familiano. Virinmurdoj en granda kvanto, ankaŭ en la hejmo; la metodoj estas
per tranĉilo aŭ sufokado. Murdoj plu atingadas malriĉajn, nigrahaŭtajn
junulojn. Sufiĉas.

Dume, ekzistas brazilaj
ŝtatoj, kiuj elspezas trioble pli multe por (mal)sekureco, ol por edukado.

Kiel ĉio tio koncernas min,
modestan civitanon?

Kie staras la fama “elkora
kunsentema homo”, pri kiu skribis Sérgio Buarque de Holanda, pri la brazilano?

cedros azuis

  PSV jul 2024 
Eu não sabia que há
cedros azuis
que dão pequenos
frutos redondos

em tímidos cachos.
Que a imobilidade dos
cedros azuis
fortalecem os passos
dos homens,
que seu silêncio
reverbera o silêncio dos homens.
Que os longos
cr…

uma questão ética

 

PSV – 06/2024

 

Numa escola de gente rica, em S. Paulo, duas alunas
adolescentes agridem verbalmente,  de
modo violento, uma colega negra, com expressões “medonhas” (SIC). A vítima foi
encontrada chorando nas dependências da escola. Por ser filha de atriz
conhecida, o caso se tornou público e rumoroso. Pessoas comentaram indignadas,
exigindo a expulsão das agressoras.

A escola, num primeiro momento, as suspendeu por uma semana.
Em seguida, as próprias famílias as desligaram da instituição.

Cabe a pergunta: deveriam ser expulsas? ou caberia à
instituição de educação zelar por um reposicionamento das mesmas em relação ao
racismo? racista deve ser expulso ou reeducado? racismo é questão de educação
ou de caráter?

O fato é que há algo de pobre no nosso pobre reino
tupiniquim.

Que fazer?

 

 

demando
etika

 

En
lernejo por riĉuloj, en la urbo San Paŭlo, du adoleskantaj lernantinoj parole
agresis, en maniero perfortega, negran koleginon, per “hororaj” (SIC) esprimoj.
La viktimo estis trovita en plorado, en la lernejo. Ĉar ŝi estas filino de
konata aktorino, la okazaĵo fariĝis publika kaj brua. Homoj indignite postulis,
ke la atakintinoj estu forpelitaj el al lernejo.

La
lernejo, en unua momento, malpermesis ilian envenon  dum unu semajno.
Poste, la koncernaj familioj mem ilin definitive eligis el tiu institucio.

Jen la
demando: ĉu oni devus forpeli ilin? aŭ estas tasko de la eduka institucio
zorgi, ke ili ŝanĝu sian sintenon rilate al rasismo? ĉu rasisto devas esti
forpelita aŭ reedukita? ĉu rasismo estas afero pri karaktero aŭ pri eduko?

Fakto
estas, ke io putra troviĝas en nia kompatinda sovaĝula regno.

Kion fari?

 

de tanto pensar

 

PSV – 2015 

De tanto pensar, errei o caminho.

Não por tormento, mas por leveza,

por brisa da tarde,

por balanço de bicicleta preguiçosa.

Quando vi, dobrava outra esquina,

pedaço de rua nunca antes navegado.

Onde a casinha branca da esquina costumeira?

Onde o chão da vida inteira?

Foi preciso retomar o rumo conhecido, reconhecido,

voltar atrás, à trilha tantas vezes repetida.

Senti a melancolia do pensamento

que se afastava, decepcionado,

a desistir de me salvar do mesmo,

do sempre mesmo.

Nunca mais me visitou aquele doce pensamento

que me tirou do caminho,

numa calma tarde de outono.

 

 

Pro
troa pensado, mi misvojiĝis.

Ne
pro turmento, sed pro leĝero,

pro
venteto en la vesperiĝo,

pro
balanciĝado de pigrema biciklo.

Kiam
mi revenis al mi, mi turniĝis ĉe alia stratangulo,

stratpeco
neniam antaŭe trairita.

Kie
la blanka dometo ĉe la kutima stratangulo?

Kie
la pavimo de la tuta vivo?

Estis
necese reveni la konatan direkton, la rekonatan,

retroiri
al la multfoje ripetita pado.

Mi
eksentis la melankolion de la penso,

kiu
foriris, elreviĝinte,

rezignante
pri savado de mi kontraŭ mi mem,

de
la ĉiama sameco.

Ne
plu vizitis min tiu dolĉa penso,

kiu
devojigis min,

en
trankvila aŭtuna vesperiĝo.

luz

 

PSV 05/2024

 

Comprei uma luz para as palavras. Uma simpática lanterninha
portátil, pouco maior que um dedo da mão. 
Derrama uma calma luminosidade leitosa sobre o livro que percorro,
palavra após palavra, e deixa as letras amistosamente visíveis. Se eu quiser,
ela também pisca, mas eu dispenso essa animada brincadeira. Pode ser
recarregada, sempre que a luz começa a desmaiar.

As palavras precisam de luz. Meus olhos cansados precisam de
luz. O livro precisa de luz. Também as palavras são recarregáveis e é preciso
evitar o desmaio das palavras na penumbra do mal-entendido. Há que evitar a
desvalorização do livro e da palavra escrita, semente de pensamento. Nascemos
para pensar, e  alguma luz é
imprescindível para dar vida às palavras.

 

lumo

 

Mi aĉetis lumon por la
vortoj.
Simpatian porteblan eletran lampon, iom pli grandan ol manfingro. Ĝi
verŝas trankvilan laktecan lumon sur la libron, kiun mi esplore rigardas, vorto
post vorto, kaj ĝi igas la literojn amike videblaj. Se mi volus, ĝi ankaŭ
entuziasme blinkus, sed mi malbezonas tian ludon.  Oni povas reŝargi ĝin,
kiam la lumo komencas sveni.

Vortoj bezonas lumon. Miaj lacaj okuloj bezonas
lumon. Libro bezonas lumon. Ankaŭ vortoj estas reŝargeblaj, kaj necesas eviti
la svenon de vortoj en la duonlumo de miskomprenoj. Necesas eviti senvalorigon
de libro kaj de skribita vorto, semo de penso. Ni naskiĝas por pensi, sed iom
da lumo estas nepre necesa por vivigi vortojn.

luz

 

PSV 05/2024

 

Comprei uma luz para as palavras. Uma simpática lanterninha
portátil, pouco maior que um dedo da mão. 
Derrama uma calma luminosidade leitosa sobre o livro que percorro,
palavra após palavra, e deixa as letras amistosamente visíveis. Se eu quiser,
ela também pisca, mas eu dispenso essa animada brincadeira. Pode ser
recarregada, sempre que a luz começa a desmaiar.

As palavras precisam de luz. Meus olhos cansados precisam de
luz. O livro precisa de luz. Também as palavras são recarregáveis e é preciso
evitar o desmaio das palavras na penumbra do mal-entendido. Há que evitar a
desvalorização do livro e da palavra escrita, semente de pensamento. Nascemos
para pensar, e  alguma luz é
imprescindível para dar vida às palavras.

 

lumo

 

Mi aĉetis lumon por la
vortoj.
Simpatian porteblan eletran lampon, iom pli grandan ol manfingro. Ĝi
verŝas trankvilan laktecan lumon sur la libron, kiun mi esplore rigardas, vorto
post vorto, kaj ĝi igas la literojn amike videblaj. Se mi volus, ĝi ankaŭ
entuziasme blinkus, sed mi malbezonas tian ludon.  Oni povas reŝargi ĝin,
kiam la lumo komencas sveni.

Vortoj bezonas lumon. Miaj lacaj okuloj bezonas
lumon. Libro bezonas lumon. Ankaŭ vortoj estas reŝargeblaj, kaj necesas eviti
la svenon de vortoj en la duonlumo de miskomprenoj. Necesas eviti senvalorigon
de libro kaj de skribita vorto, semo de penso. Ni naskiĝas por pensi, sed iom
da lumo estas nepre necesa por vivigi vortojn.

leitura

 

 
PSV 04/2024
 
 

Depois de várias intervenções médicas, pensou que ia ficar
cego. Mas não. Pela graça de Esculápio e de Nossa Senhora das Lágrimas, restou-lhe
alguma visão. Não reconhecia um vulto do outro lado da rua, nem conseguia ler
as placas de trânsito, ou as legendas apressadas dos filmes. Mas com o olho direito
divisava ainda, à sua volta, o céu, as nuvens, as montanhas. Com o esquerdo
ainda podia ler um bom livro, com a ajuda de um foco de luz. Para tudo existe
um consolo.

Agora lia muito devagar, voltando atrás quando as palavras
se lhe embaralhavam. Repetia trechos, até convencer-se de que lera
corretamente. Sussurrava frases que lhe soavam bem. Às vezes revia páginas inteiras.
Com algum humor, dizia que praticava “leitura adinâmica”.

Aos poucos, percebeu que a leitura adquiria um gosto
diverso. Semelhava caminhar sobre trilha de mato. Mais atenta, mais penetrante,
prazeroso desafio.

Fora preciso perder a visão para aprender a ler.

 

legado

 

Post
pluraj medicinaj intervenoj, li pensis, ke li blindiĝos. Sed ne. Per la graco
de Eskulapo kaj de Nia Sinjorino de Larmoj, restis al li iom da vidpovo. Li ne
rekonis homfiguron ĉe la alia flanko de strato, kaj ne sukcesis legi la
trafikŝildojn, nek la hastajn subtekstojn de filmoj. Sed per la dekstra okulo
li ankoraŭ rigardis ĉirkaŭ si la ĉielon, la nubojn, la montarojn. Per la
maldekstra, li ankoraŭ povis legi bonan libron, helpe de lampo. Por ĉio
ekzistas ia konsolo.

Nun
li legadis tre malrapide, revenante al antaŭaj linioj, kiam la vortoj al li
konfuziĝis. Li ripetadis fragmentojn, ĝis konvinkiĝo, ke li ĝuste legis. Li
susuradis frazojn, kiuj al li sonis agrable.  Foje li rerigardadis tutajn
paĝojn. Kun iom da bona humoro, li diradis, ke li praktikas “maldinamikan
legadon”.

Iom
post iom, li perceptis, ke legado alprenis ian alian guston. Ĝi similis
piediradon sur arbara pado. Pli atenta, pli penetrema, plezura defio.

Estis
necese perdi la vidpovon por lerni legadon.

Esta noite era preciso silêncio

 

PSV jan 2024
 

Esta noite era preciso silêncio.

O manso silêncio do que não pode ser dito,

o vasto silêncio da grande noite,

a utopia de não haver no ar a menor vibração,

o verdadeiro repouso,

a ausência de qualquer coisa que lembre palavras.

Impossível.

As palavras não cessam,

mesmo em meio ao silêncio mais radical.

As palavras de dentro

não obedecem à ordem de silêncio.

Soam ininterruptas,

Indomáveis,

Incansáveis.

 

Ĉi
tiun nokton necesus silento.

La
milda silento de nedireblaj aferoj,

la
vasta silento de granda nokto,

la
utopio, ke ne troviĝas en la aero plej eta vibro,

la
vera ripozo,

la
foresto de io ajn, kio memorigas pri vortoj.

Neeble.

Vortoj
ne ĉesas,


meze de plej radikala silento.

Internaj
vortoj

ne
obeas al ordonoj de silento.

Ili
sonadas senĉese,

nedreseblaj,

senlacaj.

Esta noite era preciso silêncio

 

PSV jan 2024
 

Esta noite era preciso silêncio.

O manso silêncio do que não pode ser dito,

o vasto silêncio da grande noite,

a utopia de não haver no ar a menor vibração,

o verdadeiro repouso,

a ausência de qualquer coisa que lembre palavras.

Impossível.

As palavras não cessam,

mesmo em meio ao silêncio mais radical.

As palavras de dentro

não obedecem à ordem de silêncio.

Soam ininterruptas,

Indomáveis,

Incansáveis.

 

Ĉi
tiun nokton necesus silento.

La
milda silento de nedireblaj aferoj,

la
vasta silento de granda nokto,

la
utopio, ke ne troviĝas en la aero plej eta vibro,

la
vera ripozo,

la
foresto de io ajn, kio memorigas pri vortoj.

Neeble.

Vortoj
ne ĉesas,


meze de plej radikala silento.

Internaj
vortoj

ne
obeas al ordonoj de silento.

Ili
sonadas senĉese,

nedreseblaj,

senlacaj.

Rolar para o topo