Spacveturo kaj vortordo

Forpasis Wim Jansen, multjara dungito de Eŭropa Kosma Agentejo (ESA), kiu poste doktoriĝis pri la vort-ordo en Esperanto kaj gvidis la katedron pri interlingvistiko kaj Esperanto en la Universitato de Amsterdamo. Ulrich Lins rakontas pri kolego, kiun li konis de jardekoj.

Wim Jansen. Foto: La universitato de Amsterdamo.

Simile kiel multaj, en kies vivo rolis Esperanto, ankaŭ Wim Jansen transprenis de siaj gepatroj ankoraŭ duan lingvon. La knabo estis frue stimulita per rigardoj al la impona patra kolekto de Esperantaj libroj. Plenkreskinte, li dank‘ al Esperanto konatiĝis kun la italino Marisa, kun kiu li edziĝis kaj dum jardekoj kunvivis.

Ankaŭ ne estis neordinara fenomeno, ke li antaŭ sia profesia kariero aktivis en la movado. Ekde 1966 li estis dum kvin jaroj prezidanto de la sialanda TEJO-sekcio, do de Nederlanda Esperanto-Junularo.

Krome, komence de la sepdekaj jaroj li formis kun Simo Milojević kaj la subskribinto redaktoran triopon, kiu dum iom da tempo prizorgis la revuon Kontakto.

Poste la atento de Wim Jansen koncentriĝis al la profesio. Post studo en la Teknika Universitato de Delft li kiel aerospac-inĝeniero iĝis en 1974 dungito de la Eŭropa Kosma Agentejo (ESA), por kiu li laboris dum 15 jaroj. Li respondecis pri scienca eksperimentado en la kampo de esplorado pri senpezeco ĉe senpilotaj kosmoŝipoj sovetiaj kaj rusaj.

Post kiam ekestis problemoj pri buĝetaj limigoj, Wim Jansen iun tagon iris al siaj superuloj kaj deklaris, ke nun li volas fari ion tute alian. Li eksiĝis el ESA. La decidon pri memstariĝo faciligis la fakto, ke ESA tra la jaroj ekipis lin per bona salajro. Prepare al nova kariero li decidis studi lingvosciencon en la Universitato de Leiden.

En 1989 li magistriĝis en kompara lingvistiko, kun specialiĝo pri la vaska (eŭska) lingvo. Li estis la unua, kiu aŭtoris vortaron vaskan-nederlandan (1996). Pli kaj pli ree antaŭenŝoviĝis ankaŭ Esperanto. Ankoraŭfoje Jansen ŝanĝis universitaton. En 2007 li doktoriĝis en la Universitato de Amsterdamo pri la vortordo en Esperanto.

Samloke jam estis establita (en 1998) speciala katedro pri interlingvistiko kaj Esperanto, kiun komence sponsoris Internacia Esperanto-Instituto en Hago. Kun samlandano, la juristo Hans Erasmus (1933-2020), kiu estis la ĉefa arkitekto de la katedro, li proksime rilatis ekde 2002.

Rezulte de tiu regula kunlaboro Wim Jansen en 2009 mem transprenis la katedron. Lian inaŭguran paroladon nederlandlingvan, ”Esperanto, lingvo aminda”, publikigis la universitato. Daŭre lia agado efikis ankaŭ eksteren. Sub la titolo Relax! en 2002 libroforme aperis de li nederlandlingva kolekto de polemikaj artikoloj pri la pozicio de la nederlanda lingvo, minacata de la angla.

En 2008 Wim agis kiel rektoro de la Internacia Kongresa Universitato en Roterdamo. Pri diversaj temoj, de Esperanta gramatiko ĝis lingvopolitiko, li publikigis angle en fakaj revuoj kaj, kadre de la kunvenoj de Societo pri Interlingvistiko, prelegis germane en Berlino; li kunlaboris kun kolegaj institucioj en Liverpolo kaj Poznań.

La katedrulo Wim Jansen montriĝis same aŭ simile atentema kaj konscienca kiel en la aliaj etapoj aŭ sferoj de sia vivo. Peton, ke li reprezentu UEA en projekto de la Eŭropa Unio pri multlingveco li bonvole akceptis, sed post nelonge sciigis, ke la studgrupo eklaboris sub ”unuflanke diktitaj gvidlinioj, kiuj lasas nenian spacon al serioza pristudo” kaj ke la ĵus okazinta lanĉa konferenco estis ”de katastrofe malalta nivelo”.

Wim Jansen tial deklaris sian eksiĝon el la studgrupo kaj rekomendis al UEA eksiĝi el la projekto.

En 2013 Jansen, atinginte la aĝon de 65, retiriĝis de la universitata instruado. Li helpis aranĝi, ankaŭ por la bono de la posteulo Federico Gobbo, ke la financado de la katedro transiris al UEA.

En la fino de lia vivo restis al li pli da tempo por vojaĝado. Dufoje li vizitis pensiulon en Bosnio: Simo Milojević. ”Ni multe ridis”, tiu raportis pri siaj konversacioj kun Wim, kiu en aŭtuno 2021 estis la lasta esperantista vizitanto al Simo.

Pasintjare en Beletra Almanako aperis la lasta publikigita artikolo de Wim Jansen. La aperon de plia artikolo, ”Lingvo kaj literatura evoluo”, li ne plu ĝisvivis. Post lia forpaso la Universitato de Amsterdamo memorigis pri li per tre simpatia nekrologo, kiu inter la kvalitoj de Wim Jansen elstarigis la ”zorgan kaj elegantan lingvouzon”, kiun li plurlingve demonstris.

Ulrich Lins

Spacveturo kaj vortordo
Rolar para o topo