Esperanto-Asocio de Britio lanĉas samtempe du versiojn de unu libro, la malutopiaĵo Little Brother, verkita de Cory Doctorow. La du tradukoj de Edmund Grimley Evans nomiĝas Malgranda frato kaj Malgranda sibo. Kion tio signifas kaj kial? Tim Owen klarigas.
Ĉio komenciĝis en la reto. La originalan tekston verkis Cory Doctorow, kaj li donis al ĝi rajtigilon de Krea Komunaĵo. Laŭ la vortoj de Edmundo Grimley Evans, tio “instigis al tia eksperimentado”.
Edmundo do tradukis la tekston seks-neŭtrale, kaj enretigis ĝin, sub la tiama titolo Malgranda gefrato. Aperis la unua ĉapitro la 24-an de januaro 2020; de la 7-a de februaro ĝis la 10-a de aprilo publikiĝis du novaj ĉapitroj ĉiuvendrede.
Tiu ĉi reta versio uzis ri anstataŭ li kaj ŝi, kaj forĵetis tradician seksisman lingvaĵon. Ĝi havis ankaŭ lertaĵon aldonitan de Edmundo: per formularo eblis agordi la lingvaĵon laŭ sia prefero. Senŝanĝe la teksto uzis ri anstataŭ la tradiciaj li kaj ŝi; sibo, sibiĉo kaj sibino anstataŭ frato kaj fratino; kaj simile.
La formularo proponis ankaŭ plurajn aliaj paradigmojn, elekteblajn per butono. La agordaĵoj titoloĝis: Rekomendite (uzo de ri kaj neologismoj); Seksisme (do, tradicie); Klasika-Riisme; Ge-Riisme; J-Riisme; E-Riisme. Kaj se neniu el tiuj kontentigis, eblis proponi siajn proprajn formojn por la diversaj substantivoj, kiuj aperas en la teksto.
Elektinte uzi ri anstataŭ li aŭ ŝi, Edmundo devis poste decidi, kiujn neologismojn proponi. Li raportas en la antaŭparolo de Malgranda sibo, ke li “kalkulas 16 komunajn vortojn, kiuj en tradicia lingvaĵo malsimetrie kaj kontraŭlogike indikas iĉon, kiam ili aperas sen sufikso, sed inon en simila rilato, se oni aldonas tiun sufikson”.
La sekvajn, post multa cerbumado, li enkondukis en la teksto de Malgranda sibo: avilo (avo); pamo (patro), onco (onklo); sibo (frato), kuzeno (kuzo); fizo (filo); eŝo (edzo); ĉiko (knabo); sioro (sinjoro). Bubo restis senŝanĝe, sed estas uzata seksneŭtrale.
Tio estis projekto pure persona de Edmundo, kaj li prilaboris ĝin tutsole. Poste venis la ideo eldoni la libron du-versie: mi ne ĝuste memoras, kiu inter ni du proponis tion al la alia. Ni kontraktis kun la agento, kaj ĵus lanĉis la librojn, kiujn eblas aĉeti malmultekoste ĉe diversaj retbutikoj kiel Amazono.
En la nuna epoko reagoj plej ofte venas per simpla alklako, ne per komento. Plej multaj venis en la Facebook-grupo (Duolingo and Other) Esperanto Learners: el 65 nur unu estas negativa.
Kiam mi komencis respondi al Libera Folio, ankoraŭ ne estis negativa komento, sed intertempe aperis unu: “
…kiel kompliki facilan lingvon.”
Mi supozas, ke al pluraj aliaj homoj ne plaĉas nia kreo de Malgranda sibo, sed ili preferas ne respondi, ĉu pro ĝentileco, ĉu por eviti lavangon de kontraŭ-komentoj.
La rakontoj estas tute identaj, krom la ŝanĝoj por seks-neŭtraligi la tekston, sume 2529. El tiuj, 2179 venis per anstataŭigado de li kaj ŝi (kaj derivaĵoj) per ri. Kelkaj substantivoj estis relative oftaj (116 derivaĵoj de PATR; 83 de SINJOR), kaj aliaj apenaŭaj (2 mencioj de ONKL; 1 de KUZ).
Mi kunportis al la Brita Kongreso en la fino de aprilo kelkajn ekzemplerojn: la Fratalon (fratan batalon) venkis Malgranda sibo je 7 ekzempleroj kontraŭ 4. (La vera gajninto, tamen, estis nia tute nova La murdo de Roger Ackroyd, lanĉita dum la kongreso, ĉar la tradukinto, Hanso Becklin, estis nia gastpreleganto: 26 kongresanoj foriris kun ekzemplero.)
En la du tagoj post la oficiala lanĉo vendiĝis 10 ekzempleroj de Malgranda frato kontraŭ 7 de ĝia… nu, sibo, mi supozas.
Mi supozas, ke Malgranda sibo montriĝos pli populara: laŭ mia scio, ĝi estas la sola libro verkita tiel, kaj tial alloga al homoj, kiuj interesiĝas pri tiuj temoj.
Eblas aĉeti ambaŭ librojn ĉe Amazono kaj aliaj tiaj retbutikoj. Specimenajn eltiraĵojn disponigas EAB:
La tutan gamon de eldonaĵoj de EAB troveblan ĉe Amazono vidu ĉe esperanto.org.uk/amazon.
Tim Owen